Podstawowym elementem każdego systemu alarmowego (poza centralą) są czujki alarmowe. Istnieje bardzo dużo różnych elementów detekcji, w najprostszy sposób podzielić można je na: detektory zewnętrzne, czujniki wewnętrzne oraz pozostałe czujki bezpieczeństwa tj. czujka dymy, gazu, czadu, zalania itp.
Czujniki i bariery zewnętrzne to pierwsze ogniwo wykrywania zagrożeń do tego podatne na zmienne warunki atmosferyczne.
Czujniki wewnętrzne
Podział wewnętrznych czujek ruchu:
- czujniki podczerwieni PIR,
- czujniki PIR + MW czyli dualne mikrofalowe,
- czujki magnetyczne, kontaktronowe (detekcja obwodowa)
- pozostałe odpowiedzialne za detekcję dymu, gazu, ognia, tlenku węgla, wody itp.
Czujka ruchu PIR (Passive Infra Red) jest czujką pasywnej podczerwieni
Podstawą działania czujki PIR jest wykrywanie nagłych zmian temperatury przez wbudowany element detekcyjny, zwany pyroelementem. W przypadku czujników stosowanych w systemach alarmowych chodzi o wykrycie osób poruszających się w obrębie jej działania. Wychwytują różnice temperatury intruza od temperatury otoczenia. Kolejnym elementem czujników są soczewki lub lustra, które decydują o charakterystyce wiązek oraz zasięgu i kącie działania.
Aktualnie produkowane czujki to urządzenia cyfrowe. Oznacza to, że posiadają wbudowany procesor z odpowiednim oprogramowaniem – algorytmem działania.
W czujkach alarmowych znajdziemy wiele dodatkowych funkcji stosowanych w celu wyeliminowania zjawiska fałszywych alarmów, takich jak: kompensacja temperatury, regulacja czułości, filtry przeciwzakłóceniowe, itp. W bardziej zaawansowanych czujkach stosuje się także podwójne i poczwórne pyroelementy.
Czujka PIR jest najbardziej skuteczna w przypadku detekcji obiektów poruszających się prostopadle do niej. Wynika to z charakterystyki oraz ilości wiązek przez nią emitowanych. To bardzo istotna informacja w planowaniu ich montażu.
Zdecydowana większość sprzedawanych czujek jest wyposażona w optykę szerokokątną – przestrzenną około 90° o zasięgu 12 – 18m. Produkuje się także czujniki o charakterystyce kurtynowej (wąska tafla pionowa lub pozioma) oraz korytarzowej (wąskie wiązki o dalekim zasięgu). Niektórzy producenci jako element dodatkowy oferują także wymienne soczewki o różnych charakterystykach do produkowanych przez siebie czujek standardowych. Jednym z ciekawych rozwiązań są czujki PIR ignorujące zwierzęta. Ich skuteczność zależy jednak od wielu warunków (wielkości zwierzęcia) oraz sposobu montażu.
Czujki podczerwieni występują najczęściej w obudowach ściennych, często wyposażonych w odpowiedni uchwyt oraz sufitowych z soczewką dookólną. Obudowa wyposażona jest także w diodę LED informującą o pracy lub stanie czujnika.
Ważne informacje dotyczące montażu i pracy czujek PIR:
- Przestrzegaj zasad montażu, przede wszystkim minimalnej i maksymalnej wysokości podanej przez producenta. Zła wysokość zamontowania może znacząco wpłynąć na poprawność działania czujki.
- Nie kieruj czujki w kierunku dużych nasłonecznionych powierzchni szklanych oraz elementów wentylacji, klimatyzacji, rekuperacji.
- Nie montuj bezpośrednio nad grzejnikami oraz innym źródłami ciepła.
- Instalację zaplanuj tak aby ewentualne elementy wyposażenia, nie zasłoniły czujki: szafy, drzwi, zasłony, meble itp.
- Nie wieszaj żadnych ruchomych elementów w bliskiej odległości od czujki.
- Nigdy nie stosuj czujników wewnętrznych na zewnątrz!
Czujka PIR – Najpopularniejsi producenci: Czujka Satel, Czujka DSC, Czujka Bosch, Czujka Paradox, Czujka Optex, Czujka Vidicon.
Czujki ruchu dualne (PIR i MW) oraz czujki mikrofalowe MW
Czujki dualne PIR (Passive Infra Red) + MW (MicroWave) są rozwinięciem czujek podczerwieni w celu dokładniejszej i bardziej skutecznej detekcji w trudniejszych i mniej przyjaznych warunkach otoczenia. W czujnikach dualnych oprócz pyroelementu zastosowano czujnik mikrofalowy wykorzystujący fale elektromagnetyczne, tak zwany efekt Dopplera. Czujnik wyposażony jest w nadajnik i odbiornik. Wysłane fale o odpowiedniej częstotliwości, odbierane są przez odbiornik. W przypadku odbicia fal od poruszającego się obiektu (człowiek) następuje zmiana częstotliwości, która rozpoznawana jest jako kryterium alarmu.
Czujki dualne są znacznie bardziej odporne na fałszywe alarmy od czujek PIR. Najczęściej stosuje się je w pomieszczeniach, w których występują dodatkowe źródła ciepła. W użytku domowym taka sytuacja ma miejsce np. w salonie wyposażonym w kominek, źródła wentylacji czy klimatyzację.
Czujka dualna, stworzona jest tak, aby kryterium alarmu wystąpiło po jednoczesnym zadziałaniu dwóch niezależnych detektorów. Można znaleźć czujki, w których kryteria te są programowane.
Czujka mikrofalowa, w odróżnieniu od czujki PIR jest najbardziej skuteczna w przypadku detekcji obiektów poruszających się, zbliżających i oddalających w jej kierunku (równolegle). To bardzo istotna informacja w planowaniu ich montażu.
Czujnik mikrofalowy ze względu na emitowane częstotliwości może wzajemnie się zakłócać. Nie powinien być montowany w niewielkiej odległości od siebie, najlepiej stosować tylko jedną czujkę w danym pomieszczeniu.
Na rynku dostępne są także czujki wykorzystujące wyłącznie detekcję mikrofalową nie posiadają czujnika PIR. Ich zastosowanie jest jednak dość rzadkie, a warunki pracy muszą być nietypowe.
Czujniki dualne produkowane są w wersjach wewnętrznych oraz zewnętrznych w odpowiednio zaprojektowanych obudowach.
Podobnie jak czujki PIR, czujki dualne występują najczęściej w obudowach ściennych. Często są wyposażone w odpowiedni uchwyt ścienny lub sufitowy.
Ważne informacje dotyczące montażu i pracy czujki dualnej PIR + MW:
- Przestrzegaj zasad montażu, przede wszystkim minimalnej i maksymalnej wysokości podanej przez producenta. Zła wysokość zamontowania może znacząco wpłynąć na poprawność działania czujki.
- Czujki mikrofalowe ze względu na emitowane częstotliwości mogą wzajemnie się zakłócać. Czujki nie powinny być montowane w niewielkiej odległości od siebie, najlepiej stosować tylko jedną czujkę w danym pomieszczeniu.
- Czujnik mikrofalowy, ze względu na swoją charakterystykę, przenika przez niektóre obiekty/przeszkody tj.: okna, drewno, tworzywa sztuczne czy nawet cienkie ścianki działowe. Ich montaż należy zaplanować tak, aby detekcja nie działała poza chronioną strefą.
- Instalację zaplanuj tak, aby ewentualne elementy wyposażenia, nie zasłoniły czujki: szafy, drzwi, zasłony, meble itp.
- Nie wieszaj żadnych ruchomych elementów w niewielkiej odległości od czujki. Unikaj montażu w pobliżu dużych elementów metalowych.
- W bardzo rzadkich przypadkach czujka mikrofalowa może być zakłócana przez sieci i urządzenia energetyczne o podobnym zakresie częstotliwości.
- Wbrew niektórym opinią czujniki mikrofalowe nie są szkodliwe dla naszego zdrowia czy życia. Można znaleźć jednak urządzenia, które emitują mikrofale wyłącznie w stanie czuwania systemu, kiedy nie przebywamy w chronionych pomieszczeniach.
- Nigdy nie stosuj czujek wewnętrznych na zewnątrz!
Czujka dualna PIR + MW – Najpopularniejsi producenci: Czujka SATEL, Czujka DSC, Czujka Bosch, Czujka Siemens, Czujka Crow, Czujka Paradox, Czujka Optex,
